Als niemand de baas is, wie beweegt er dan?
Tussen regels en relaties
De vraagstukken waar we mee te maken hebben zijn te groot, te complex en te verweven om vanuit één discipline of hiërarchie op te lossen. Daarom werken we steeds vaker in multidisciplinaire teams en netwerken — over grenzen van afdelingen, organisaties en sectoren heen. Niet omdat het hip is. Maar omdat het moet.
Zelforganisatie vraagt leiderschap
Veel organisaties kiezen voor zelforganisatie of zelfsturing. Teams krijgen ruimte om zelf keuzes te maken over wat en hoe. Maar autonomie werkt alleen als er richting, vertrouwen en volwassenheid is. Zelforganisatie betekent niet: geen leiderschap. Het vraagt om een ander soort leiderschap — ook buiten de formele lijnen.
Informeel leiderschap is onmisbaar
Steeds vaker nemen mensen zonder functie- of mandaat de leiding. Omdat ze iets in beweging zetten. Omdat ze vertrouwen wekken. Omdat anderen zich aan hen optrekken. Ze hebben geen titel, maar wél invloed. Juist in netwerken, tijdelijke teams en projectstructuren zijn zij cruciaal. Onzichtbaar in het organigram — voelbaar in het resultaat.
De grenzen zijn echt vervaagd
Organisaties leunen steeds vaker op zelfstandige professionals. Ze doen niet mee aan het beoordelingssysteem, maar dragen wel het werk. Ze opereren losser, maar vaak met meer eigenaarschap. Hun relatie tot leidinggevenden is minder afhankelijk, meer gelijkwaardig. Dat vraagt iets van hoe we organiseren. En van hoe we kijken naar gezag.
Wat succesvolle organisaties doen
Organisaties die goed functioneren, begrijpen dat er twee werkelijkheden zijn: De formele organisatie – structuur, processen, functies. De échte organisatie – relaties, informele netwerken, onderlinge invloed. De kunst is om die twee werelden te verbinden. De Franse leiderschapexpert en auteur Emmanuel Gobillot noemt drie voorwaarden om dat te laten werken:
- Vertrouwen – Door te doen wat je zegt en anderen sterker te maken.
- Betekenis – Weten waar je samen voor staat.
- Dialoog – Niet als overlegmoment, maar als motor van beweging.
Wat leiders vandaag te doen hebben
Leiders – formeel én informeel – zijn de verbinders tussen systeem en mens. Tussen proces en bedoeling. Ze zorgen voor richting én ruimte. Voor helderheid én vertrouwen. Als je na een gesprek met iemand meer zelfvertrouwen voelt, ben je geleid. Als een ander dat voelt na contact met jou, heb jij geleid.
Dat is leiderschap. Daar maken wij ruimte voor.