Betrokkenheid mogelijk maken
Samen betekenis aan je samenwerking geven.
Of je nou zelfstandig bent of in loondienst werkt, het werk gebeurt steeds meer in steeds wisselende interacties tussen individuen en groepen, zowel binnen de klassieke grenzen van organisaties als daarbuiten. Het doet wat met je betrokkenheid bij je werk. Je verbindt je niet meer op een centraal beeld van een organisatie, maar op de waarden en belangen die je deelt met de mensen met wie je een klus doet.
We weten het al lang: mensen voelen zich meer verbonden met hun werk als ze het gevoel hebben dat wát ze doen er echt toe doet, als ze voldoende autonomie hebben, zich kunnen ontwikkelen, en vooral als ze in samenwerking met anderen kunnen werken. De feedback, de gesprekken en de intervisie geven het werk betekenis. Zonder dat contact met elkaar raak je de draad kwijt.
Elkaar vinden voorbij de dagelijkse sleur
En toch zien we in de praktijk dat het vaak niet goed gaat. De Amerikaanse antropoloog en activist David Graeber bracht dit scherp in beeld met zijn publicatie in 2018 over ‘bullshitbanen’— werk dat weinig tot niets bijdraagt aan de samenleving en vaak als zinloos wordt ervaren. Zijn website crashte door de grote hoeveelheid reacties. Graeber was een van de voortrekkers van de Occupy-beweging, die tegenwicht biedt op het feit dat onze welvaart bij slechts 1% van de wereldbevolking terechtkomt en die de consumptiemaatschappij als oorzaak van dit probleem ziet. Zijn boodschap was duidelijk: we hebben een radicaal nieuwe kijk op werk nodig, een kijk die gericht is op het welzijn van anderen en het verbeteren van de wereld om ons heen, in plaats van alleen maar op het verdienen van geld. Dit idee heeft geleid tot een groeiende beweging richting een meer betekenisvolle economie, waarin steeds meer mensen zich afvragen waarom ze het werk doen dat ze doen.
Individuele check-in met het werk
De Vlaamse filosoof Jochanan Eynikel noemt dit een ‘individuele check-in’ met het werk. Hij maakt hierbij onderscheid tussen de economische en sociale beweegredenen om te werken, en wat hij ‘spiritueel kapitaal’ noemt: de mogelijkheid om elkaar te vinden op een dieper niveau dan de dagelijkse zorgen over geld verdienen en klanten tevredenstellen. Pas als mensen elkaar op dat diepere niveau kunnen vinden, zijn ze in staat om werkelijke waarde te creëren binnen de organisatie. Het gaat erom dat je niet alleen werkt voor het salaris, maar dat je werk ook bijdraagt aan iets groters—iets dat betekenisvol is voor jezelf en voor anderen.
Het echte gesprek op gang brengen
En hoe bereik je zo’n diepe verbinding en betrokkenheid? Volgens Jochanan Eynikel is een krachtige manier om deze verbinding te creëren het delen van betekenisvolle verhalen. Verhalen over het ‘waarom’ van de organisatie—over wat de organisatie probeert te bereiken en hoe dit bijdraagt aan het welzijn van mensen en het behoud van de aarde. Dit soort verhalen helpt medewerkers om de ziel van de organisatie te voelen en zich ermee te identificeren. Het is niet voor iedereen vanzelfsprekend om deze gesprekken op gang te brengen, en dat maakt het juist een van de belangrijkste vaardigheden voor mensen die in de toekomst succesvol willen zijn in organisaties: het vermogen om het echte gesprek te voeren. Wanneer je als organisatie die stap zet en betekenisvolle verhalen deelt, vorm je samen de narratieve identiteit van de organisatie. Dit betekent dat je niet alleen de doelen en waarden van de organisatie definieert, maar dat je ze daadwerkelijk beleeft en uitdraagt door de verhalen die je met elkaar deelt.
Hoe je dit aanpakt, hangt af van de specifieke context van je organisatie of team, maar er zijn een paar terugkerende elementen die vaak succesvol zijn. Een daarvan is de persoonlijke check-in, waarbij elke deelnemer iets deelt over wat hem of haar bezighoudt. Dit wordt gevolgd door een gesprek over de relatie tussen die persoonlijke ervaringen en de missie of zingeving van de organisatie. In deze gesprekken ga je als groep op zoek naar de factoren die van deze ervaringen betekenisvolle momenten maakten. Op die manier bouw je samen aan een collectief verhaal, dat uiteindelijk de cultuur en identiteit van de organisatie vormgeeft.