Ik heb me een tijd erg kwaad gemaakt over hoe grote bedrijven met hun marketing langzaam de cultuur overnemen en ons laten geloven dat hetgeen we willen consumeren daadwerkelijk onze authentieke consumptie-wens is. Langzaam wordt deze door bedrijven gecreëerde behoefte genormaliseerd en niet meer bevraagd. We eten wat de pot schaft. En dat die pot vaak een sterke (onjuiste) beeldvorming, polarisatie en uitbuiting schaft, wordt opeens minder relevant. Want ‘het is wat het is’. Dit is blijkbaar wat we willen. Als kunstenaar wilde ik dit binnen de kunsten aan de kaak stellen. Tegelijkertijd zat ik met de vraag hoe mijn vragen niet alleen gehoord zouden worden maar ook leiden tot daadwerkelijke verandering. Daar ontstond de brug naar het bedrijfsleven. In plaats van het gevecht wil ik de dialoog aangaan.

De zelfbevestiging bestrijden

Deze dialoog heeft niet als doel alle grote vraagstukken te kraken en op te lossen maar wel om vraagstukken open te breken en bespreekbaar te maken. De tijd bevriezen zodat er ruimte ontstaat waarin het niet alleen geoorloofd, maar zeker ook wenselijk is om anders tegen een situatie aan te kijken. Overal waar mensen een cultuur vormen ontstaat de kans en het gevaar om zelfbevestigend te worden. Het lijkt mij goed deze zelfbevestiging tegen te gaan door ruimte te maken voor verbeelding, suggestie en ruimte voor dat wat onmogelijk lijkt. Ruimte om anders te (durven) kijken. Waar ruimte voor verbeelding is,ontstaat ruimte om lopende zaken te herzien, om met nieuwe oplossingen te komen, om afstand te nemen, te dromen en vervolgens weer (hopelijk beter) door te kunnen.

De vorm hiervoor ligt niet vast en kan per situatie verschillen. Een traditioneel kunstwerk zal er zelden aan te pas komen maar een op maat gemaakte actie, een goed gesprek of het bij elkaar brengen van een verrassende groep mensen behoort zeker tot de mogelijkheden. Het begint in ieder geval met heel goed kijken, écht kijken, en luisteren. Precies de reden dat ik zo graag met de board van een multinational een workshop modeltekenen zou willen organiseren.

Wat is kunst?

Of je dit nog kunst mag noemen, is een terechte vraag. Er ontstaat een grensgebied tussen kunst, activisme en consultancy waarin een bepaalde mentaliteit van het kunstenaarschap belangrijk blijft, maar de uitvoering wellicht geen kunst te noemen is. Hoe je het ook noemt, het werken met kunstenaars kan in ieder geval een andere blik en daarmee nieuwe inzichten opleveren.

Spanning tussen toeval en wat gepland is

Het concept voor de nieuwe website van Yolk hebben we ook vanuit dit ‘anders kijken’ benadert. Liza Wolters, beeldend kunstenaar in hart en nieren – wat wordt bevestigd door de werkbijdrage Jong Talent (2017/2018) door het Mondriaan Fonds – vangt met film, fotografie en installaties in haar beeld de spanning tussen het toeval en dat wat gepland is. Liza ziet in ogenschijnlijk normale situaties scenario’s met een eigen verhaal. Scenario’s waar je makkelijk aan voorbij loopt, krijgen een nieuwe lading en betekenis door het beeld dat Liza je teruggeeft. Het is dan ook geen toeval dat ik niet zelden de uitspraak ‘ik had echt even een Liza Wolters momentje’ hoor, wanneer iemand wél de schoonheid, grap of het toeval in een dagelijks moment ziet.

Anders kijken, oprecht, wendbaar en alert

Haar manier van kijken was de aanleiding om haar uit te nodigen het beeld te maken voor de website van Yolk en zo mee te werken aan het beeldend concept dat hieronder ligt. Visueel wordt de rode draad gevormd door het samenspel van en de spanning tussen object en kader. In de beelden worden abstracte beelden afgewisseld met concrete acties en handelingen. Het abstracte beeld is een link naar ‘de tussenruimte’ waar Yolk veel over spreekt. Suggestieve, bewegende beelden die close zijn gefilmd en gefotografeerd. In het ene beeld zit net meer herkenbaarheid dan in het andere. Hiervoor zijn balans en menselijke elementen kernwoorden. De concrete acties laten handelingen zien die worden uitgevoerd door een persoon óf waar een menselijke handeling bij nodig is. Voor deze beelden is uitgegaan van de kernbegrippen: anders kijken, oprecht, wendbaar en alert. Bijzonder is dat zo de essentie van wat Yolk doet niet alleen in tekst maar ook in beeld gevangen wordt en daarmee niet enkel illustratief is maar op zichzelf een verhaal vertelt. Een verhaal over een veranderende wereld waarin Yolk richting kan geven/als stevig baken fungeert.

Vragen blijven stellen

Wat ik maar wil zeggen, op welk voor niveau je het ook bekijkt, in welke sector dan ook, zakelijk of privé, het is belangrijk vragen te blijven stellen bij hetgeen we doen en laten, kritisch te blijven kijken naar hoe we onszelf opnieuw kunnen uitvinden en ruimte te maken voor verbeelding en het experiment. Daarvoor lijkt me de mentaliteit van de kunstenaar een mooi begin.

Mocht je het werk van Liza Wolters graag met eigen ogen willen zien, op 25 november opent haar solo tentoonstelling ’NOW IS A DIFFERENT BACK THEN’ in Schunck* te Heerlen. Deze is tot en met 14 januari 2018 te bezoeken.