Leer ons kennen

 

Mijn dag is helemaal gevuld met een opeenvolging van persoonlijke overlegjes

Gevraagd naar de impact van Covid 19, zegt een topambtenaar in ons leiderschapsonderzoek: ‘Ik ben meer dan ooit bezig om zichtbaar en in verbinding te zijn.’ Het hoofd van een afdeling met 20 zelfstandig opererende professionals: ‘Mijn dag is helemaal gevuld met een opeenvolging van persoonlijke overlegjes. Wat ze normaal met elkaar bespraken in de kantoortuin, loopt nu allemaal via mij. Ik voel de verantwoordelijkheid en ben zoekende hoe ik hiermee om kan gaan.’

Nieuwe rituelen voor sociale cohesie

Aan creativiteit geen gebrek. Samen wandelen, op 1,5 meter afstand of via telefoon met elkaar verbonden, virtuele lerarenkamers, koffieautomaten en watercoolers in Teams, Webex of Zoom, extra veel aandacht voor het persoonlijk welzijn aan het begin van elke virtuele meeting… Corona levert een explosie aan nieuwe rituelen voor sociale cohesie. Als je je verantwoordelijk voelt voor het welzijn van je werkgemeenschap, waardeer je de symbolische kracht ervan. En tegelijk besef je dat het maar een deel van de oplossing is.

Durf jij jouw manier van werken ter discussie te stellen?

Ruimte voor toevalligheid en lanterfanten

Hoe creëer je, ook in de virtuele wereld, een context waarbij er optimaal gebruik wordt gemaakt van de collectieve intelligentie? Hoe blijf je creatief en open kijken als er zo weinig gelegenheid is voor toevalligheid of lanterfanten? Hoe breng je energie en lol in je team? Hoe kunnen we elkaar inspireren en verbinden met het doel onze organisatie? En: hoe kom je erachter hoe het echt met iemand gaat? Als hier voor Corona al flink mee bezig was, vind je nu gemakkelijker je draai. Was je niet gewend om een goed gesprek in werksituaties te voeren, dan word je nu met je neus op de feiten geduwd.

Het gedoe tussen mensen, en wat dat betekent

Tijd om ‘het goede gesprek’ in al zijn aspecten te herwaarderen. Het gesprek als middel om in verbinding te zijn met elkaar. Dat is een kunst, zegt hoogleraar Noelle Aarts in haar oratie uit 2015. Noelle is hoogleraar op het gebied van dialoog over complexe maatschappelijke vraagstukken. Oftewel: ‘het gedoe tussen mensen, en wat dat betekent’ In onze dagelijkse gesprekken sluipen mechanismen die maken dat we helemaal niet meer met elkaar in gesprek zijn, maar dat we anderen proberen te overtuigen van ons eigen gelijk.

Maak hier een afspraak voor een goed gesprek

Snel en langzaam denken

Selectieve waarneming bijvoorbeeld. In ‘Ons feilbare denken’ legt Daniel Kahneman uit dat we twee systemen van nadenken hebben: een snelle (automatisch en intuïtief) en een langzame (bewust en rationeel). Het snelle denken heeft onze onbewuste voorkeur, waardoor we slechter opletten en veel informatie missen. Om dat te compenseren, vult ons brein de gaten op met gemakkelijk toegankelijke informatie. Als een gebeurtenis een keer op een bepaalde manier is voorgevallen verwachten we dat dit in het vervolg hetzelfde verloopt.

Onze neiging naar bevestiging zit ons in de weg

Of zelfreferentialiteit. De neiging om te zoeken naar informatie die ons eigen beeld van de werkelijkheid bevestigt. Informatie die er niet bij aansluit, negeren we.  Het betekent ook dat we een voorkeur hebben om met mensen te communiceren die het met ons eens zijn.

Hij luistert niet, hij wacht zijn kans af

Door vragen te stellen en oprechte interesse te tonen in andersdenkenden, kun je deze patronen doorbreken. De kunst van het luisteren en ruimte geven. Noelle haalt een veel geciteerde quote van kinderboekenschrijver Sjoerd Kuiper aan: ‘Soms zie je iemand en denk je: die luistert. Maar dan zie je de gespannen spieren in zijn kop en je weet: hij luistert niet, hij wacht zijn kans af. Hij wacht op het moment dat hij bovenop het verhaal van de ander kan springen om het over te nemen. De kortste adempauze kan genoeg zijn, het kleinste woord een handvat.’

Luisteren om verbonden te zijn

Het is de ‘download’-luisterstrategie die we volgens Otto Scharmer, grondlegger van het transformatiemodel Theory U, in 80% van de gevallen toepassen: luisteren ter bevestiging van wat we al weten en vinden. Scharmer noemt nog drie andere strategieën: Gericht luisteren om informatie te vinden die afwijkt van wat we al weten om deze informatie toe te voegen aan onze bestaande kennis. Empathisch luisteren, waarbij we ons, zonder oordeel, verplaatsen in het perspectief van de ander met het doel om de ander beter te begrijpen. En ten slotte generatief luisteren: met volledige aandacht voor de verteller, waarbij de verteller en de luisteraar zich verbonden voelen.

Het gaat niet om het winnen, maar om het gesprek

Noelle Aarts stelt dat een goed gesprek wordt gedragen door vier hoofdelementen: Omgaan met verschillen en die bevragen, reflecteren op je eigen en elkaars conversatiegedrag, de kunst van het luisteren en het nemen van verantwoordelijkheid voor de conversatie. Het gaat niet om het winnen, maar om het gesprek. Je gaat op zoek naar elkaars perspectieven, elkaars beweegredenen. Erkenning is hierin heel belangrijk: accepteren dat jouw waarheid mogelijk afwijkt van mijn waarheid. Erkenning geeft aan dat je de ander hoort en zorgt voor toenadering. Verbinding.

Kom uit je bubbel en kijk om je heen